Η Φορολογία Εισοδήματος με απλά λόγια

Στο παρόν κείμενο θα αναλύσουμε περιληπτικά και όσο ποιο απλά γίνεται τον τρόπο που φορολογείται το ετήσιο εισόδημα κάθε προσώπου που έχει την φορολογική κατοικία στην Ελλάδα.

Ορισμοί

Για τους σκοπούς της φορολογίας εισοδήματος νοούνται ως:

• «Φυσικό πρόσωπο»: κάθε άνθρωπος που έχει την ικανότητα να είναι υποκείμενο δικαιωμάτων και υποχρεώσεων, ανεξάρτητα γένους, ηλικίας, εθνικότητας και θρησκείας
• «νομικό πρόσωπο»: κάθε επιχείρηση ή εταιρεία με νομική προσωπικότητα. Τέτοιες μορφές νομικών προσώπων είναι οι προσωπικές εταιρίες (ομόρρυθμη, ετερόρρυθμη εταιρία), η ανώνυμη εταιρία κ.α.
•  «φορολογούμενος»: κάθε πρόσωπο φυσικό η νομικό που υπόκειται σε φόρο εισοδήματος.

Υποκείμενος στον φόρο

 Ο φορολογούμενος που έχει τη φορολογική κατοικία του στην Ελλάδα υπόκειται σε φόρο για το εισόδημά του που προκύπτει στην ημεδαπή και την αλλοδαπή, ήτοι το παγκόσμιο εισόδημά του που αποκτάται μέσα σε ορισμένο φορολογικό έτος.

Ο φορολογούμενος που δεν έχει τη φορολογική κατοικία του στην Ελλάδα υπόκειται σε φόρο για το φορολογητέο εισόδημά του που προκύπτει στην Ελλάδα και αποκτάται μέσα σε ορισμένο φορολογικό έτος.

Φορολογική κατοικία

Ένα φυσικό πρόσωπο που βρίσκεται στην Ελλάδα για χρονικό διάστημα που υπερβαίνει τις 183 ημέρες, αθροιστικά, στη διάρκεια οποιασδήποτε δωδεκάμηνης περιόδου, είναι φορολογικός κάτοικος Ελλάδος από την πρώτη ημέρα παρουσίας του στην Ελλάδα. 

Αυτό δεν ισχύει στην περίπτωση φυσικών προσώπων που βρίσκονται στην Ελλάδα αποκλειστικά για τουριστικούς, ιατρικούς, θεραπευτικούς ή παρόμοιους ιδιωτικούς σκοπούς και η παραμονή τους δεν υπερβαίνει 365 ημέρες, συμπεριλαμβανομένων και σύντομων διαστημάτων παραμονής στο εξωτερικό.

Πηγές Εισοδήματος

Για τις ανάγκες της φορολογίας εισοδήματος  αναγνωρίζονται οι ακόλουθες:

• εισόδημα από μισθωτή εργασία και συντάξεις. (π.χ. εισόδημα από εργασία σαν δημόσιος υπάλληλος, υπάλληλος γραφείου κ.λ.π.)
• εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα. (π.χ. εισόδημα από εμπορική επιχείρηση, αγροτική επιχείρηση, από την άσκηση ιατρικού, νομικού επαγγέλματος κ.λ.π.)
• εισόδημα από κεφάλαιο. (π.χ. το εισόδημα από τα ενοίκια ακινήτων, οι τόκοι τραπέζης κ.λ.π.)
• εισόδημα από υπεραξία μεταβίβασης κεφαλαίου. (π.χ. το κέρδος από μεταβίβαση εταιριών ως σύνολο η τμηματικά, μετοχών εταιριών κ.λ.π.)

Εισόδημα από Μισθούς και Συντάξεις

Το εισόδημα από μισθούς και συντάξεις φορολογείται με την παρακάτω κλίμακα:

Το 30% του εισοδήματος από μισθούς, συντάξεις και επιχειρηματική δραστηριότητα και μέχρι 20.000€ θα πρέπει να καλύπτεται με δαπάνες που εξοφλούνται με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής (π.χ. πιστωτικές κάρτες, web banking κ.λ.π.). Αν δεν συμβεί αυτό τότε η διαφορά μεταξύ του απαιτούμενου και του δηλωθέντος ποσού δαπανών με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής φορολογείται με συντελεστή 22%.

Σε περίπτωση κοινής δήλωσης εγγάμων, το πλεονάζον ποσό του ενός συζύγου μπορεί να καλύψει το απαιτούμενο ποσό δαπανών του άλλου συζύγου.

Οι συνηθέστερες κατηγορίες φορολογουμένων που δεν έχουν υποχρέωση πραγματοποίησης δαπανών με ηλεκτρονικά μέσα είναι:

• Όσοι που έχουν συμπληρώσει το εβδομηκοστό (70ό) έτος της ηλικίας τους.
• Άτομα με ποσοστό αναπηρίας ογδόντα τοις εκατό (80%) και άνω.
• Οι φορολογικοί κάτοικοι αλλοδαπής, που υποχρεούνται σε υποβολή δήλωσης στην Ελλάδα.
• Δημόσιοι λειτουργοί και δημόσιοι υπάλληλοι που υπηρετούν στην αλλοδαπή, καθώς και φορολογικοί κάτοικοι Ελλάδας που διαβιούν ή εργάζονται στην αλλοδαπή.
• Ανήλικοι που υποχρεούνται σε υποβολή δήλωσης φορολογίας εισοδήματος.
• Οι υπηρετούντες την υποχρεωτική στρατιωτική τους θητεία.
• Φορολογούμενοι που κατοικούν μόνιμα σε χωριά με πληθυσμό έως 500 κατοίκους εκτός αν πρόκειται για τουριστικούς τόπους.
• Οι φορολογούμενοι που είναι δικαιούχοι Κοινωνικού Εισοδήματος Αλληλεγγύης (ΚΕΑ).
• Οι φορολογούμενοι που βρίσκονται σε κατάσταση μακροχρόνιας νοσηλείας (πέραν των έξι (6) μηνών).
• Όσοι διαμένουν σε οίκο ευγηρίας και σε ψυχιατρικό κατάστημα.

Μείωση Φόρου

Ο φόρος των μισθωτών και συνταξιούχων που προκύπτει με την εφαρμογή της ανωτέρω κλίμακας μειώνεται ανάλογα με τον αριθμό των παιδιών σύμφωνα με τον κατωτέρω πίνακα:

Αυτή η μείωση φόρου δημιουργεί ένα αφορολόγητο ποσό εισοδήματος που απεικονίζεται στην ανάλογη στήλη. Για παράδειγμα κάποιος με 2 παιδιά δεν πληρώνει καθόλου φόρο αν το εισόδημα του πραγματικό η τεκμαρτό είναι έως 10.000€.

Αν το εισόδημα από μισθούς και συντάξεις υπερβαίνει τις 12.000€,  το αφορολόγητο ποσό μειώνεται κατά 20€ ανά 1.000€ εισοδήματος μέχρι τον μηδενισμό του. Αυτή η μείωση δεν εφαρμόζεται για οικογένειες με 5 παιδιά και πάνω.

Τεκμήρια

Για κάθε φορολογούμενο προσδιορίζεται ένα ελάχιστο ετήσιο εισόδημα με βάση τα τεκμήρια διαβίωσης και τα τεκμήρια απόκτησης περιουσιακών στοιχείων. Όταν το τεκμαρτό εισόδημα είναι μεγαλύτερο από το πραγματικό τότε ο φόρος υπολογίζεται πάνω στο τεκμαρτό εισόδημα.

Τεκμήρια Διαβίωσης

Η ελάχιστη ετήσια αντικειμενική δαπάνη του φορολογούμενου ορίζεται σε 3.000€ προκειμένου για τον άγαμο και σε 5.000€ για τους συζύγους.

Σ’ αυτή την ελάχιστη ετήσια δαπάνη προστίθενται οι αντικειμενικές δαπάνες των κατωτέρω στοιχείων:

1. Η αντικειμενική δαπάνη της ιδιοκατοικούμενης ή μισθωμένης κύριας κατοικίας καθώς και των δευτερευουσών κατοικιών (π.χ. εξοχικές κατοικίες, μισθωμένη κατοικία παιδιού που φοιτά σε άλλη πόλη κ.λ.π.). Υπολογίζεται με βάση τα τετραγωνικά μέτρα κάθε κατοικίας.
2. Η αντικειμενική δαπάνη των αυτοκινήτων ιδιωτικής χρήσης που υπολογίζεται με βάση τα κυβικά εκατοστά και την παλαιότητα. 
3.  Η αντικειμενική δαπάνη των σκαφών αναψυχής. Υπολογίζεται με βάση τα μέτρα μήκους του κάθε σκάφους και την παλαιότητά του.
4. Η ετήσια αντικειμενική δαπάνη, εξωτερικής δεξαμενής κολύμβησης (πισίνα) με βάση την επιφάνειά της σε τετραγωνικά μέτρα.
5. Η ετήσια αντικειμενική δαπάνη που καταβάλλεται για ιδιωτικά σχολεία στοιχειώδους και μέσης εκπαίδευσης.
6. Η ετήσια αντικειμενική δαπάνη που καταβάλλεται για οικιακούς βοηθούς, οδηγούς αυτοκινήτων, δασκάλους και λοιπό προσωπικό.
7. Η ετήσια αντικειμενική δαπάνη για αεροσκάφη, ελικόπτερα και ανεμόπτερα.

Τεκμήρια Απόκτησης Περιουσιακών Στοιχείων

Ως ετήσια δαπάνη για την απόκτηση περιουσιακών στοιχείων θεωρούνται τα χρηματικά ποσά που πραγματικά καταβάλλονται για:

1. Αγορά ή χρηματοδοτική μίσθωση αυτοκινήτων, δίτροχων ή τρίτροχων αυτοκινούμενων οχημάτων, πλοίων αναψυχής και λοιπών σκαφών αναψυχής, αεροσκαφών και κινητών πραγμάτων μεγάλης αξίας.
2. Ως κινητά πράγματα μεγάλης αξίας νοούνται εκείνα που η αξία τους υπερβαίνει το ποσό των δέκα χιλιάδων (10.000) ευρώ.
3. Αγορά επιχειρήσεων ή σύσταση ή αύξηση του κεφαλαίου επιχειρήσεων ή αγορά εταιρικών μερίδων και χρεογράφων γενικώς, καθώς και οι καταβολές που πραγματοποιούνται για τα ασφαλιστικά επενδυτικά συμβόλαια, κατά το μέρος που αποτελούν επενδυτικό προϊόν.
4. Αγορά ή χρονομεριστική ή χρηματοδοτική μίσθωση ακινήτων ή ανέγερση οικοδομών ή κατασκευή δεξαμενής κολύμβησης.
5. Χορήγηση δανείων προς οποιονδήποτε.
6. Η ετήσια δαπάνη για δωρεές, γονικές παροχές ή χορηγίες χρηματικών ποσών, εφόσον αυτά υπερβαίνουν ετησίως τα τριακόσια (300) ευρώ, εκτός από κάποιες περιπτώσεις όπως τις δωρεές προς το Δημόσιο, τους δήμους και τις κοινότητες του κράτους, τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα, τα κρατικά και δημοτικά νοσηλευτικά ιδρύματα και τα νοσοκομεία κ.λ.π.

Φορολογία Αγροτών

Οι αγρότες φορολογούνται με την κλίμακα των μισθωτών. Αν είναι κατά κύριο επάγγελμα αγρότες τότε έχουν και την μείωση φόρου των μισθωτών (αφορολόγητο). Για να δικαιούται την μείωση φόρου κάποιος αγρότης θα πρέπει μέσα στο έντυπο της φορολογικής του δήλωσης (Ε1) να είναι συμπληρωμένοι  οι αντίστοιχοι κωδικοί (037-038). Αυτοί συμπληρώνονται αυτόματα (και δεν μπορούν να μεταβληθούν) βάσει καταστάσεων που αποστέλλει το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης στο Υπουργείο Οικονομικών κάθε έτος.

Οι αγρότες που πωλούν τα προϊόντα τους  χωρίζονται σε 2 γενικές κατηγορίες:

• Στους αγρότες του ειδικού καθεστώτος Φ.Π.Α. Σ’ αυτή την κατηγορία αγροτών ανήκουν όσοι κατά το προηγούμενο έτος πραγματοποίησαν πωλήσεις αγροτικών προϊόντων παραγωγής τους και παροχές αγροτικών υπηρεσιών των οποίων η αξία ήταν κατώτερη των 15.000€ και έλαβαν επιδοτήσεις κατώτερες των 5.000€.  Αυτοί οι αγρότες έχει τις λιγότερες υποχρεώσεις απέναντι στο κράτος καθώς δεν τηρούν λογιστικά βιβλία.
• Στους αγρότες του κανονικού καθεστώτος Φ.Π.Α. Σ’ αυτή την κατηγορία κατατάσσονται υποχρεωτικά όσοι αγρότες το προηγούμενο έτος  υπερέβησαν ένα από τα 2 ανωτέρω όρια (π.χ. έλαβαν επιδοτήσεις πάνω από 5.000€). Έχουν περισσότερες φορολογικές υποχρεώσεις καθώς πρέπει να τηρούν λογιστικά βιβλία, να υποβάλλουν περιοδικές δηλώσεις Φ.Π.Α. κ.λ.π.

Άρα οποιοσδήποτε αγρότης που δεν είναι στο κανονικό καθεστώς Φ.Π.Α. αντιληφθεί ότι στο τρέχον έτος έχει υπερβεί ένα από τα 2 κριτήρια θα πρέπει να ενημερώσει τον λογιστή του για να προβεί στις απαραίτητες ενέργειες διαφορετικά θα αναγκαστεί να καταβάλλει αρκετά υψηλά πρόστιμα. 

Φορολογία Άλλων Επαγγελματιών

Οι υπόλοιποι επαγγελματίες πλην των αγροτών (ατομικές επιχειρήσεις) φορολογούνται με την κλίμακα των μισθωτών δεν έχουν όμως την έκπτωση φόρου (αφορολόγητο) που έχουν οι μισθωτοί, οι συνταξιούχοι και οι κατά κύριο επάγγελμα αγρότες.

Φορολογία Εισοδήματος από Κεφάλαιο

Το εισόδημα από κεφάλαιο περιλαμβάνει το εισόδημα που αποκτά ένα φυσικό πρόσωπο από ακίνητη περιουσία (π.χ. ενοίκια) μερίσματα, τόκους (π.χ. τόκοι από καταθέσεις στην τράπεζα) κ.α.

Φορολογείται χωριστά από τα άλλα εισοδήματα σύμφωνα με τους κατωτέρω συντελεστές:

Τα μερίσματα από 01-01-2020 φορολογούνται με συντελεστή 5%.

Οι τόκοι φορολογούνται με συντελεστή 15%.

Το εισόδημα από ακίνητη περιουσία (π.χ. ενοίκια) φορολογείται χωριστά από τα άλλα εισοδήματα σύμφωνα με την κατωτέρω κλίμακα:

Φορολογία Εισοδήματος από Υπεραξία Μεταβίβασης Κεφαλαίου

Φορολογία Νομικών Προσώπων

Το κέρδος που αποκτούν τα νομικά πρόσωπα φορολογείται με συντελεστή 22%.

Φορολογικά Έντυπα

Τα έντυπα για την φορολογία εισοδήματος φυσικών προσώπων είναι:

Έντυπο Ε1

Σ’ αυτό το έντυπο ο κάθε φορολογούμενος (φυσικό πρόσωπο) αναγράφει  κάθε έτος το σύνολο των εισοδημάτων που απέκτήσε καθώς και το σύνολο των τεκμηρίων (διαβίωσης η απόκτησης περιουσιακών στοιχείων) που του αναλογούν ώστε να υπολογιστεί ο ετήσιος Φόρος Εισοδήματος.

Σε περίπτωση έγγαμων υπάρχουν ξεχωριστοί κωδικοί για τον σύζυγο και την σύζυγο ο δε υπολογισμός του φόρου πραγματοποιείται χωριστά για τον καθένα.

Έντυπο Ε2

Αναγράφονται αναλυτικά ανά ακίνητο τα ενοίκια που εισπράχθηκαν σε ένα συγκεκριμένο έτος. Το σύνολο των ενοικίων μεταφέρεται σε συγκεκριμένους κωδικούς του εντύπου Ε1.

Έντυπο Ε3

Σ’ αυτό το έντυπο γίνεται ο προσδιορισμός του κέρδους κάθε επιχείρησης το οποίο στην συνέχεια μεταφέρεται στο έντυπο Ε1 (στην περίπτωση ατομικών επιχειρήσεων). Συμπληρώνεται από το σύνολο των επιχειρήσεων (και τους αγρότες).

Έντυπο Ε9

Στο έντυπο αυτό περιλαμβάνεται το σύνολο της ακίνητης περιουσίας που κατέχει κάθε φορολογούμενος. Αποτελείται από 2 πίνακες. Στον Πίνακα 1 συμπληρώνονται τα στοιχεία των ακινήτων (κατοικίες, καταστήματα κ.λ.π.) και των οικοπέδων (εντός οικισμού η σχεδίου πόλεως) και στον Πίνακα 2 των οικοπέδων εκτός οικισμού (καλλιεργήσιμων εκτάσεων, βοσκοτόπων κ.λ.π.)